REGLEMENT ZOEKTOCHT

Reglement bij de zoektocht “GERAARDSBERGEN” 14 september 2013.

Deze wandelzoektocht wil aan de hand van een beschrijvende tekst en een reeks vragen de deelnemers
nader kennis laten maken met een stukje authentiek Geraardsbergen.

In de routebeschrijving zitten geen vallen, zodat iedereen de weg van begin- tot eindpunt makkelijk
moet kunnen vinden. Bij onvoorziene wegonderbrekingen of andere omstandigheden doen we beroep
op je gezond verstand. De inrichters zijn niet verantwoordelijk voor gebeurlijke ongevallen.

Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen hoofdletters en kleine letters: Zon = zoN = ZON.
Het lettertype is onbelangrijk: woord = woord = woord = woord.

Een tekst of woord tussen aanhalingstekens ( “ ….. ” ) in de vragen moet je kunnen lezen zoals het
tussen de aanhalingstekens staat.

Zonder aanhalingstekens moet je van het betreffende woord een afbeelding (of een deel ervan) kunnen
zien. (Een paardenkop staat dus ook voor een paard.)

Op bijna alle vragen kan je het antwoord ter plaatse aflezen of, mits wat speurwerk, afleiden.
Als een antwoord ter plaatse kan afgelezen worden, wordt deze tekst als enig correct antwoord
beschouwd (ook al is dit in tegenspraak met wat in de literatuur of op internet kan gevonden
worden!).
Waar het antwoord ter plaatse af te lezen is, vragen we wel een ‘correcte’ schrijfwijze (zoals het
ter plekke te lezen staat). Dus: thym ≠ thijm !

Jaartallen kunnen in alle vormen voorkomen: Romeinse cijfers (I, V, …), Arabische cijfers (1914…),
afgekorte vormen (14 i.p.v. 1914…), enz…

Dit jaar zijn er geen schiftingsvragen in de tekst verwerkt. Bij gelijkheid van punten zal achteraf door
de inrichter(s) een extra vraag gesteld worden…

Maar deelnemen is belangrijker dan winnen…


LeoPol

Van Krakelingen tot Tonnekensbrand

Krakelingen, Grondelingen en Tonnekensbrand.

De Oudenberg te Geraardsbergen had al in de oudheid een religieuze betekenis. Die erfenis leeft voort in het Krakelingenfeest, de laatste zondag van februari. Vanaf drie uur in de namiddag trekt een parade met zowat duizend figuranten door het stadscentrum om de turbulente geschiedenis van de stad uit te beelden. Voorspoed en rampen, alles wordt er uitgebeeld. Voor al wie het verleden van Geraardsbergen in een notendop wil leren kennen, is deze stoet een aanrader.

Het eindpunt van deze optocht is de Oudenberg. In de kapel (op het hoogste punt van Geraardsbergen) worden de “krakelingen” gezegend. Dit is een lokaal, hard gebakje, ook bekend onder de naam ‘mastel’. Deze zegening herinnert aan de heidense tijden toen de Keltische en later de Germaanse voorouders de ‘terugkeer van het licht’ vierden op de Oudenberg. (Volgens volkskundigen heette die berg in de Germaanse tijd ‘Odinberg.)

Het Krakelingenfeest hangt aaneen van heel wat tradities. Bekend (en berucht ook vanwege de kritiek van dierenrechtenorganisatie GAIA) is het drinken van een beker wijn met daarin een levend visje. Het gaat hier om een “grondeling”. De politieke prominenten die de dronk uitvoeren, beamen impliciet het oeroude heidense idee (nadien namen de christenen dat over) dat de vis het (nieuwe) leven verzinnebeeldt.

Het hoogtepunt van het feest is de “krakelingenworp”. Prominenten gooien dan handenvol krakelingen in de grijpgrage massa. En er is één gelukkige die de 'Gouden Krakeling' kan vangen. Dat geeft recht op een waardevol juweel. De kans voor de geluksvogel is zowat één op tienduizend. Die worp is een herdenking aan een belegering in de jaren 1380. Dat verhaal komt later misschien nog aan bod.

's Avonds, enkele uren na de krakelingenworp, vindt op de top van de Oudenberg nog een ritueel plaats, waarmee verre voorouders de prille lente welkom heetten:  “Tonnekensbrand”. Een met stro en hout omwikkelde paal wordt dan in brand gestoken. Met muziek en dans wordt dit tot ver in de omtrek zichtbare vuur gevierd. Daarna trekt de menigte in fakkeltocht terug naar de stad. Een feeëriek afsluiten van een dag vol geschiedenis, legendes, verhalen...

Wie viert er volgend jaar mee?

LeoPol

Mattentaart

Geraardsbergen: mattentaart

 

Vermits, naast de “Muur”, vooral de “Mattentaart” het uithangbord is van Geraardsbergen, moeten we hierop toch verder ingaan.

De echte Mattentaart zoals we ze nu kennen is in (naar men zegt) 1846 bedacht door bakker Francis Morre (een rasechte Geraardsbergenaar).

Mag ik stellen dat hij deze lekkernij op punt gezet heeft. Maar de inspiratie hiervoor moet toch in het verleden gezocht worden, want al voor 1600 maakten teksten en troubadoursliederen melding van dit heerlijk taartje.

Hoewel men in Geraardsbergen niet gretig is om het geheim van dit gebak aan de buitenwereld kenbaar te maken, wil ik toch een poging wagen om een tipje van de sluier op te lichten bij de bereiding ervan.

De vulling (of ‘mat’) is het restant van gekookte koeienmelk die opgevangen wordt en dan uitgelekt is in een handdoek. Deze ‘mat’ wordt gemengd met meel, suiker, bloem, amandel.

Maar dit alles wel heel erg gedoseerd, want je kan een mattentaart uit Geraardsbergen niet harder beledigen dan door te zeggen dat ze ‘gefrangipaniseerd’ is. Neen, een mattentaart is geen frangipanegebak.

Dit excellent gebakje, met eenvoudige ingrediënten samengebald, wordt uiteraard ter plekke gekoesterd en wel op de eerste zondag van augustus, de jaarlijkse ‘Dag van de Mattentaart’. Maar uiteraard kan je dit gebak, dat intussen heel Vlaanderen veroverd heeft,  het hele jaar door proeven, en dit in heel Vlaanderen. Maar, ere wie ere toekomt, in de thuishaven Geraardsbergen zijn ze op hun best!

En nog dit: twee adresjes met heerlijk zelfgemaakte mattentaarten .

Matthijs in de “Lessensestraat 43” (vlak bij het station).

Cuvelier aan de “Groteweg 184” in deelgemeente Overboelare.

En vergeet je kleren niet af te vegen na verorbering van dit gebakje. Het is een heuse splinterbom van kruimels.

Smakelijk.

LeoPol

De "M" van Geraardsbergen

Geraardsbergen: de letter “M”

 

Dat de letter “M” in het toeristisch alfabet van Geraardsbergen een heel belangrijke rol speelt, moet uit wat volgt toch wel duidelijk worden…

Waarschijnlijk het meest bekend (zeker onder wielertoeristen) is de “MUUR” van Geraardsbergen. Toen de wielersport, kort na de Tweede Wereldoorlog; nood had aan een “col” in de Vlaamse Ardennen, werd de Oudenberghelling voorgesteld. Sindsdien is het een vaste waarde geworden in heel wat klassiekers. Ook de ‘Ronde van Frankrijk’ bleek geïnteresseerd. Deze vaste (?) waarde werd - spijtig - in de ‘ronde van Vlaanderen’ geschrapt.

Ook staat de M voor enkele waardevolle “MUSEA”. Denk maar aan de Chantillykant, de Tabaks- en de Sigarennijverheid, de garderobe van het vermaarde Manneken-Pis…

Ook meer dan 30 beschermde “Monumenten”, stadsgezichten en landschappen doen ons vele eeuwen cultuurhistorie beleven.

En wat dan te zeggen van de “Mattentaart”, een lokale delicatesse, bekend tot ver buiten de landsgrenzen.

Met “Manneken-Pis” val ik in herhaling. De Brusselaars zullen mij dit misschien kwalijk nemen, maar die van Geraardsbergen is veel, veel ouder.

Ook de “Marbol”, lokale naam voor de Marktbron, is geen onbekende voor Geraardsbergen. Deze werd heel wat eeuwen gevoed door ondergrondse aders, waaraan de bodem hier zo rijk is. De oorspronkelijke fontein kreeg een vernieuwde versie op het Marktplein.

Ook de “Mastellenworp” mogen we niet vergeten. Het is de lokale benaming voor de jaarlijkse Krakelingenworp, een eeuwenoud lentefeest dat plaats heeft op de Oudenberg. In de zoektocht vertellen  we hier waarschijnlijk meer over.

Groetjes.

LeoPol

Geraardsbergen en boksen

Minder bekend, maar toch aardig meegenomen:

Eind mei 1948 stond Geraardsbergen in rep en roer. 

Hun ‘Tarzan’ Cyriel Delannoit werd Europees kampioen boksen.

Wie nog van dit soort onverwachte nieuwtjes heeft, doorgeven mag altijd.

Bijvoorbeeld via antwoorden op dit blog.

Groetjes.

LeoPol

Geraardsbergen: vervolg

Geraardsbergen: geschiedenis

(deel 2)

Dat Geraardsbergen doorklieft wordt door de Dender, zal iedereen wel weten. Deze rivier is zowat de grens tussen de ‘bovenstad’ en de ‘benedenstad’.

De bovenstad stijgt van ongeveer 20 m naar 110 m boven de zeespiegel. De internationaal bekende en ook gevreesde “muur” voert u naar dat hoogste punt. Niet alleen stoere beroepswielrenners, maar ook amateurs (Jan met de Pet) durven de beklimming ervan aan te gaan. Een hele uitdaging die beloond wordt met een prachtig vergezicht over de stad.

De eerder vlakke (en wat recentere) benedenstad, op het niveau van de Dender, kan vlot bezocht worden via het Stationsplein. Wel handig voor wie de wagen aan de kant wil laten.

Een snelle groei tot een belangrijk economisch centrum was vooral te danken aan de lakenweverij vanaf begin 13^de eeuw. Het verdwijnen hiervan in de 15^de eeuw zorgde dan weer voor een dieptepunt. In de 16^de eeuw zorgde dan de opkomst van de kantnijverheid, de tapijtweverij en de lijnwaadindustrie voor een nieuwe bloei. Het rampzalig Spaans bewind, met heel wat plunderingen, zorgde weer voor een nieuwe diepgang. Het latere Oostenrijks bewind zorgde weer voor een gunstige periode voor handel en nijverheid (bierbrouwen, alcoholstokerijen en tabaksnijverheid). Roken en drinken heeft dus ook een goede kant! Ook de kantnijverheid bloeide in de 19^de eeuw weer even op. Maar vooral de lucifersfabricatie en de sigarennijverheid zorgde toen voor bloei en werkgelegenheid. Maar mooie liedjes duren niet lang. Begin 20^ste eeuw verminderde deze economische activiteit. Vele bewoners waren nu noodgedwongen op ‘pendel’ aangewezen. De bedrijvigheid van Geraardsbergen is nu vooral te danken aan haar commercieel-verzorgende functie en toerisme.

Van de vroegste omheining (omwalling) is niets bekend. De aanleg van de vestingmuren met versterkte torens en zes stadspoorten startte in 1332. Slechts één toren, vlak bij de Vesten,  is nog te bewonderen. In deze zoektocht kan u hiervan getuige zijn. De overgebleven Vesten (een aarden wal met palissaden) en stadspoorten werden in de 19^de eeuw gesloopt.

Groetjes en tot een volgend blognieuws.

LeoPol

Zoektocht Geraardsbergen.

9juni 2013 

GERAARDSBERGEN:  een beetje geschiedenis.    

 (deel 1)

Deze eerder kleine stad fusioneerde in 1970 met enkele randgemeenten en groeide zo uit tot een kleine stedelijke agglomeratie.

Nu is het geheel vooral landschappelijk belangrijk door het vrijwel ongeschonden heuvelachtig reliëf (ik denk bv. aan de Oudenberg en de ‘Muur’) en sluit het aan bij de Vlaamse Ardennen. Maar ook heel wat bossen en natuurreservaten sieren de onmiddellijke omgeving.

Geraardsbergen wordt als dusdanig pas in 1034 voor het eerst vermeld: Geroaldi monte.

De stichting van de stad situeert zich tussen 1067 en 1070 als versterking van het Vlaamse grondgebied door Boudewijn VI, Graaf van Vlaanderen en Henegouwen, op een aangekocht erfleen van een zekere Geraard, heer van Hunnegem. Dus, de Frankische nederzetting Hunnegem met haar mooi romaans kerkje ligt aan de oorsprong van de stad Geraardsbergen. Dit kerkje, gelegen ten zuiden van het huidige stadscentrum, bestaat nog steeds en de vroegere priorij van Hunnegem is nu volledig omgebouwd tot een bloeiende onderwijsinstelling (sinds de 17^de eeuw), uiteraard met heel wat verbouwingen en aanpassingen in de volgende eeuwen. Ook de O.-L.-Vrouwekerk zelf onderging heel wat verwoestingen, teisteringen, verbouwingen, aanpassingen, met een laatste restauratie in 1964.

De ontwikkeling naar het huidige Geraardsbergen met zijn enig mooi marktplein gebeurde vrij vlug. De verleende vrijheidsvoorschriften der stadskeure (de oudste in Vlaanderen) waren hier niet vreemd aan. Ook belangrijk voor de sociale, economische, culturele en geestelijke expansie was de overplanting (in 1081) van de St.-Adriaansabdij van Dikkelvenne naar Geraardsbergen. Deze abdij vind je, logischerwijze, in de Abdijstraat. Het was de bisschop van Kamerrijk die op verzoek van de graaf van Vlaanderen deze overstap bewerkstelligde. Sint-Adriaan werd destijds aangeroepen als beschermheilige tegen de pest, die tijdens de Middeleeuwen meermaals Vlaanderen (en Europa) teisterde.

Mogelijk kom ik hier later op terug. Tenzij een verkenning van de omgeving van deze abdij in de zoektocht verwerkt wordt. Maar zover zijn we nog niet.

Meer nieuws volgt alleszins… Dus kijk af en toe ons blog even na.

Groetjes.

LeoPol


___________________________________________________________________________________________

-